HASÈL PSAS BHÂSA MADHURÂ 2023-2024

 Pèlèt Kanḍung 

Sanèyap orèng kasokan otabâ terro ghâḍhuwâna pènottra pènottrè sè saè tatakramana, èbâdâna, tarbhuka tor pènter, abhâktè tor mèghunanè ḍâ’ rèng seppowèpon, ghuruwèpon, bhângsa tor naghârâ, kong-langkong ḍâ’ aghâma, kantos na’-kana’ kasebbhut ngembhângè kabhunga’an ḍâ’ rèng seppowèpon sè karenggghân partèngkan alos, lemma’ manès pètotorrèpon. Cem-macem tarèka rèng seppo nyopprè ghâḍhuwân pènottra pènottrè sè saè biyâsaèpon èlampa'aghi. Tarèka kasebbhut ta’ namong ngabidhi pènottra pènottrèna lahir, nangèng ngabidhi ghi’ bâḍâ è ḍâlèm kanḍungan èbhuna. Sala sèttong tarèka sè èlampa’aghi èngghi ka’ḍinto kalabân pèlèt kanḍung.

Foto praktik lalampan pèlèt kanḍung SMAN 2 Songennep

Sabellunnèpon èterrossaghi jhâjhârbâ’ân ngèngèngè pèlèt kanḍung, sabâgiyân orèng bâḍâ sè saroju’, bâḍâ sè ta’ saroju’ kalabân bâḍâna lalampan upacara adhât pèlèt kanḍung. Sè ta’ saroju’ bâḍâ sè ngangghep tata tarèkaèpon ḍâlem lalampan pèlèt kanḍung ajhârânna orèng buddhâ (buda), bâḍâ sè apangangghep sirik, tor samacemmèpon. Sabâgiyân maghârsarè sè ghâḍhuwân angghebbhân kadhi kasebbhut amarghâ ghi’ ta’ ngaghâli otabâ ta’ onèng ponapa tojjhuwânna, kadhi ponapa caraèpon alampa’aghi, tor ponapa maksoddhâ lir-ghumèlirrâ lalampan upacara adhât pèlèt kanḍung. Ponapa parcajâ ḍâ’ partèngkan sè bâḍâ è ḍâlem lalampan kasebbhut ponapa parcajâ ḍâ’ Ghustè Allah. Nyopprè ta’ nombuwâghi sala maksod, nyara kaghâli jhâjhârbâ’ân ka’ḍinto.  

Pèlèt kanḍung ènggi ka’ḍinto salameddhân kanḍungan sè èlampa’aghi nalèka kanḍungan omor pèttong bulân tor èlampa’aghi nalèka tangghâl 14 bulân pornama. Èlampa’aghi nalèka kanḍungan omor pèttong bulân maksottèpon aropa’aghi panyo’on ḍâ’ Ghustè Allag nyopprè bhâji’ sè bâḍâ  ḍâlem kanḍungan atoro’a pètotor tor bâbulângan. Èlampa’aghi nalèka tangghâl 14 aropa’aghi panyo’on ḍâ’ Ghustè Allah sopajâ bhâji’ kasebbhut tambâ abit tambâ saè, akadhi bulan nalèka tangghâl 14 ampon saè, ngaḍhebbhi tangghâl 15 langkong saè, langkong tèra’ tor samporna.   

Sѐ kabidhȃn ḍȃlem upacara adhȃt pѐlѐt kanḍung ѐngghi ka’ḍinto ḍhukon bhȃji’ mѐcet/ ngoro’ (mѐlѐt) paḍhȃ’ȃrȃn ѐbhu sѐ bhubhut kalabȃn aghuna’aghi mѐnnya’ kalettѐk/ mѐnnya’ nyѐyor. Maksod ḍȃri mѐcet ka’ḍinto kaangghuy ngator kennengnganna bhȃbhȃji’ ѐ ḍȃlem kanḍungan nyopprѐ bhȃbhȃr kalabȃn ghȃmpang jhughȃn kaangghuy kasѐhadhȃn ѐbhuna bhȃbhȃji’ ka’ḍinto. Parkara mѐcet ka’ḍinto ѐlampa’aghi ѐ ḍȃlem pangkèng/ kamar.

Sѐ kapѐng ḍuwȃ’ ѐterrossaghi sareng pamaosan Al-Qur’an sareng para onjhȃngan lakѐ’an sѐ ѐseppowѐ sareng kyaѐ. Biyȃsaѐpon sѐ ѐmaos ѐ nalѐka kasebbhut sorat Yasin, sorat Yusuf tor Sorat Maryam. Maos sorat Yasin ghȃḍhuwȃn pangarep nyopprѐ bhȃbhȃji’ sareng ѐbhuwѐpon salamet. Dhinѐng pamaosan sorat Yusuf bhȃbhȃji’ saamponna bhȃbhȃr manabi lalakѐ’ gȃntheng, manabi bȃbinѐ’ raddhin (bhȃghus) akantha nabi Yusuf, sorat Maryam nyopprѐ bhȃbhȃji’ ghȃḍhuwȃn kasoccѐyan akadhi Siti Maryam.

Saamponna lastarѐ pamaosan Al-Qur’an, sѐ bhubhut sareng rakaѐpon ѐѐrѐng sareng ḍhukon bhȃbhȃji’ ḍȃ’ tanѐyan kaangghuy ѐsѐram (ѐpanḍi’i). Èpalongghu ѐ korsѐ tor ѐsaḍiyȃ’ȃghi aѐng sѐ ѐpobuwi cem-macemma kembhȃng, kong-langkong kembhȃng-kembhȃng madhurȃ akadhi malathѐ, ghȃḍḍhing konѐng, ghȃdḍhing potѐ, kananga sareng salaѐnnѐpon, jhughȃn bȃḍȃ panḍȃn. Saamponna ka’ḍinto ḍhukon bhȃbhȃji’ nyabȃ’ pѐssѐ kernѐng ḍȃ’ aѐng kembhȃng kasebbhut tor ngabidhi nyѐram (manḍi’i) kalabȃn aghuna’aghi canthѐng bhȃthok sѐ ghi’ bȃḍȃ nyѐyorra sѐ adhȃnangan ranca’na kaju bȃringѐn. Saamponna ḍhukon lastarѐ nyѐram, sadhȃjȃ rѐng seppo, tarѐtan/ bhȃlȃ nyabȃ’ obȃng sѐ keccap aḍȃ’na amonyѐ sa, ompamaѐpon saratos, saѐbu, ѐterrosaghi nyѐram kalabȃn ghilirȃn. Ḍȃlem nyѐram kasebbhut, sѐ nyѐram sambi maos solawat nyopprè kèngèng safa’attèpon Kanjeng Nabbhi. Èbhu sѐ bhubhut sareng rakaѐpon. Nalѐka ѐsѐram sambi ngastanѐ nyѐyor ghȃḍḍhing sѐ lonyo (bhȃghus) sѐ ѐsabȃ’ ѐ rѐbȃ’ȃnnѐpon. Nyѐyor ghȃdḍhing kasebbhut ѐserrat aksara arab ngabidhi alif kantos ya, tor carakan ngabidhi ḍȃri a na ca raka kantos pa ḍâ jâ yâ nya (ꦲ ꦤ ꦕ ꦫ ꦏ  ꦢ ꦠ ꦱ ꦮ ꦭ ꦥꦝꦗ ꦪ ꦚ) Sѐ ghȃḍhuwȃn maksod bȃḍȃ konkonan ḍȃḍuwȃ’, kѐngѐng amanat, moghȃ paḍȃ jhȃjȃ.  Nyѐyor ghȃdḍhing kasebbhut ta’ ѐbuwȃng, nangѐng ѐsabȃ’ ѐ bȃbȃna pasarѐnan (katѐḍungan).

Saamponna ka’ḍinto, sѐ bhuhhut maghȃgghȃr tellor sѐ bȃḍȃ ѐ rѐbȃ’ȃnnѐpon. Tellor ѐpatedḍhȃs kalabȃn panyo’on ḍȃ’ ka ghustѐ Allah nyopprѐ bhȃji’ kasebbhut bhȃbhȃr (lahir) kalabȃn ta’ malarat / ghȃmpang akadhi tedḍhȃssa tellor.

Saamponna ka’ḍinto raka pas ngerra’ rambȃy (sombhuna kompor) sѐ ѐtalѐyaghi ḍȃ’ rajina sѐ arapo labun kalabȃn laddhing sѐ tajhem jhughȃn ѐkerra’ sakalѐyan sѐ kѐra tѐghȃsa. Parkara ka’ḍinto ghȃḍhuwȃn maksod nyopprѐ panyo’on raka tajhemma kadhiyȃ laddhing sѐ ѐkerra’aghi, panyo’onna ѐkabbhuli sareng Allah. 

Sè Ngangghit: Harwiyanto

Sè dhâddhi sombher (referensi) ḍâlem nolès bâca’an kasebbhut: 

1. Moh. Taufik (Budayawan Madura)

2. H. Abdir Arifin (Pamertè Bhâsa Madhurâ Songennep)

3. Para seppo è Kabupatèn Songennep

 

Caraèpon nyerrat èjhâ'ân bhâsa madhurâ sè lerres èyatorè pècè' è ka'ḍinto!